Berlinmuren
Muren som delte Europa
(Film: Maradonas_land/Envato Elements)
For å hindra utflytting frå Aust-Tyskland til Vest-Tyskland, starta Aust-Tyskland bygginga av Berlinmuren hausten 1961. I nesten tre tiår stod muren som eit mektig symbol på den store forskjellen mellom kapitalismen i vest og kommunismen i aust.
Etter den andre verdskrigen blei Tyskland og den gamle tyske hovudstaden, Berlin, delt i ein kapitalistisk del i vest og ein kommunistisk del i aust.
Kapitalistiske USA og deira allierte pøste på med pengar for å gjenreisa Vest-Tyskland, medan Sovjetunionen – som hadde styringa av Aust-Tyskland – heller ville innføra ei kommunistisk styreform i deira del.
Kort fortalt fekk folk i Vest-Tyskland betre lønningar, fleire forbruksvarer og større personleg fridom enn austtyskarane.
I håp om eit betre liv i vest, flykta mange austtyskarar til Vest-Tyskland gjennom den usynlege grensa mellom Vest-Berlin og Aust-Berlin. For å hindra vidare fråflytting, sette Aust-Tyskland hausten 1961 i gang med å bygga det som etter kvart blei ein 106 km lang og 3,6 km høg betongvegg: Berlinmuren.
Årsaker:
- Sidan Vest-Tyskland blei styrt ut frå kapitalistisk ideologi, og Aust-Tyskland etter sovjetisk kommunisme, blei det store forskjellar mellom livet til innbyggjarane i dei to delene av Tyskland.
- Austtyske styresmakter ville hindra fleire innbyggjarar i å flykta til Vest-Tyskland.
Konsekvensar:
- Berlinmuren stabiliserte den økonomiske situasjonen i Aust-Tyskland, og hindra arbeidskrafta deira i å forlata landet.
- Berlinmuren bidrog til å øydelegga Aust-Tyskland sitt rykte, og blei eit symbol på kommunistisk undertrykking.
- Folk i den austlege delen av Tyskland er i dag fattigare, eldre og meir høgreradikale enn folk i den vestlege delen av Tyskland.
Grafikk: nyhetsgrafikk.no – levert av NTB. (CC BY-SA-NC)
Test deg sjølv
Fordjupingsoppgåver
- Korleis blei Berlinmuren eit symbol på kommunistisk undertrykking?
- Korleis blir eit land påverka av å mista veldig mange unge menneske?
- Var Berlinmuren ein beskyttelse mot fascismen – slik austsida hevda – eller eit brot på grunnleggande menneskerettar – slik vestsida argumenterte for?
- Korleis kunne Tyskland ha utvikla seg annleis, dersom landet ikkje hadde vore delt mellom vest og aust i 45 år?
- I videoen til høgre/under ser du menneske som forsøker å flykta frå Aust-Berlin på ulike måtar. Kva ville du gjort dersom du blei «fanga» i Aust-Berlin? Hadde du akseptert å leva etter dei strenge, kommunistiske reglane, eller ville du ha risikert livet for å flykta til Vest-Berlin? Grunngje valet ditt.
Dypvik, Astrid Sverresdotter. (02.02.2019). Berlinmuren. I Store norske leksikon. Henta 4. mars 2020 frå https://snl.no/Berlinmuren
Jarausch, Konrad H. (16.08.2017). The rise and fall of the Berlin Wall. Ted-Ed. Henta 3. mars 2020 frå https://ed.ted.com/lessons/the-rise-and-fall-of-the-berlin-wall-konrad-h-jarausch/
