Kriminalitet og straff
Lover, reglar og normer
(Film: Tima Miroshnichenko/Pexels)
Sosialisering
Lover, reglar og normer
Kva slags?
Kvifor har me/treng me? Samfunnet blir samde om korleis dei vil leva i samspel med andre menneske.
Ulike typar kriminalitet

Årsaker til brot på lover, reglar og normer
Det er ulike årsaker til at menneske vel å bryta lover, reglar og normer.

Individforklaringar
Kvart enkelt individ sine val, for eksempel ynskje om økonomisk vinning.
(Illustrasjon: Christian Laugaland Munthe)

Strukturforklaringar
Samfunnet påverkar kvar enkelt menneske sine val. Har samfunnet gjort nok for å førebyggja kriminalitet?
(Illustrasjon: Christian Laugaland Munthe)
Konsekvensar av brot på lover, reglar og normer
Brot på normer blir òg straffa. Me kallar desse straffene for sanksjonar. Ein sanksjon er gjerne at ein blir stengt ut frå gruppa som ein tilhøyrer, eller at samfunnet mistar tillit til den som har brote normene.

Brot på lover kan straffast med: Samfunnsstraff, ungdomsstraff, konfliktråd, fengsel med eller utan vilkår, soning med elektronisk overvaking (fotlenke), forvaring.
(Illustrasjon: Christian Laugaland Munthe)
Hårberg, Guri Bente, Erik Sølvberg, og Gro Nedberg Grønlid. (08.10.2018). Hensikta med straff. Nasjonal Digital Læringsarena.
https://ndla.no/article/14973
Kriminalomsorgsdirektoratet. (2022). Hva slags typer straff finnes det? Kriminalomsorgen.
https://www.kriminalomsorgen.no/hva-slags-typer-straff-finnes-det.275772.no.html
Moderne Media AS. Om utenforskap: Kriminalitet. Heilt personleg.
https://ndla.no/article/28114
Mohn, Sigmund Book, og Reid Jone Stene. (23.06.2021) Straffereaksjoner. Statistisk Sentralbyrå.
https://www.ssb.no/sosiale-forhold-og-kriminalitet/kriminalitet-og-rettsvesen/statistikk/straffereaksjoner
Mortensen, Gro-Anita. (26.06.2017) Sosialisering. Nasjonal Digital Læringsarena.
https://ndla.no/article/31
Rudi, Inga Berntsen. (28.06.2017) Førebygging av kriminalitet. Nasjonal Digital Læringsarena.
https://ndla.no/article/90
Vårdal, Leonhard. (17.06.2019) Kriminalitet – også ei form for sosialt avvik? Nasjonal Digital Læringsarena.
https://ndla.no/article/18372
Ystehede, Per Jørgen, og Jane Dullum. (24.10.2018) Kriminalitet i Noreg. Nasjonal Digital Læringsarena.
https://ndla.no/article/89
Aanesen, Karl Henrik. (11.12.2020) Årsaker til kriminalitet og marginalisering. Nasjonal Digital Læringsarena.
https://ndla.no/article/27567
Aanesen, Karl Henrik, Inga Berntsen Rudi og Eivind Sehested Zakariassen. (24.01.2021) Utforsk årsaker til kriminalitet. Nasjonal Digital Læringsarena.
https://ndla.no/article/28114